Nowy cykl "Od zera do bohatera"

Zastanawiasz się czasem, co sprawia, że do pewnych książek masz ochotę powrócić, a inne odkładasz z westchnieniem ulgi? Czy to fabuła (za pierwszym razem może nawet zaskakująca)? Czy raczej sposób narracji? Powodów może być kilka, ale jestem pewna, że na czele listy spora część czytelników umieściłaby ciekawie wykreowanych bohaterów. 

Dla większości piszących powieści żadne to odkrycie. Niektórzy godziny potrafią spędzić na wymyślaniu całego życiorysu swego protagonisty. Antagonisty zresztą też - w końcu autor powinien wiedzieć, dlaczego przeciwnik zszedł na drogę zła albo przynajmniej ma zupełnie odmienne cele niż główny bohater. Inni zdają się na swoje wyczucie lub też tworzą postacie w trakcie pisania. Metody są różne. Efekty często również. 

Interesujący bohaterowie byli zawsze dla mnie jednym z priorytetów, kiedy pojawiał się nowy pomysł na powieść. Bez nich pisanie nie dawałoby mi przyjemności, a akcja wlokłaby się niemiłosiernie. Często to właśnie oni sprawiali (i sprawiają nadal), że mam ochotę wystukiwać kolejne zdania na klawiaturze. Zaskakująco często również staję się dzięki nim bardziej obserwatorem i kronikarzem wypadków niż ich świadomym twórcą. Być może znasz ten stan, gdy coś sobie planujesz, ale postacie zachowują się kompletnie nieprzewidywalnie i robią to, co same chcą. Dla mnie takie momenty są niezwykłe, odrobinę stresujące i cudowne zarazem. Oznaczają bowiem, że bohaterowie przestali być papierowi, a zyskali osobowości.

Na moim blogu chcę podzielić się własnymi spostrzeżeniami dotyczącymi właśnie kreowania bohaterów. Do tej pory nie znalazłam satysfakcjonującego mnie w tym zakresie źródła inspiracji, więc sama postanowiłam je stworzyć. 

Rozpoczynam nową serię wpisów "Od zera do bohatera". Jestem bardzo ciekawa Waszych opinii, refleksji i komentarzy, być może także pomysłów na kolejne wpisy dotyczące tworzenia postaci. 

Pierwsza notka to zaledwie dotknięcie tematu, w dodatku wcale nie od strony autora. Jej tytuł to:

Od czego zacząć?

Odpowiedź brzmi: zacznij od Czytelnika. 

Wiadomo, Czytelnik jest najważniejszy (jeśli uważasz inaczej, zastanów się dobrze, czym dla Ciebie jest pisanie). Jest z nim nieco łatwiej niż z przeciętnym klientem w sklepie, który szuka bardzo konkretnego towaru. Czytelnik jest dość tolerancyjny i otwarty na nowe możliwości, nie przywiązuje się do konkretnego modelu, nawet jeśli preferuje pewne marki. Książka to dla niego inny świat, w którym jednak również toczy się jakieś życie. A w życiu napotykamy różne osoby i uznajemy to za naturalny stan rzeczy. Nie oznacza to jednak, że zachowujemy się biernie. Jeśli poznamy kogoś interesującego, przebywanie z nim stanie się prawdziwą przyjemnością, na której będzie nam zależeć. Jeśli napatoczy się nudziarz, dość szybko postaramy się uniknąć konieczności rozmowy. 

Podobnie jest z książkami. Bohaterowie ciekawi przyciągają uwagę, ci nudni natomiast są doskonałym sposobem na to, by Czytelnik nigdy więcej nie wrócił do lektury. Oczywiście tu pojawia się problem zdefiniowania określeń ciekawy/nudny. Aby Ci się to udało...

Określ swojego Czytelnika

Starsze osoby raczej niechętnie sięgnęłyby po przygody dziarskiego porucznika kosmicznych marines, nawet jeśli ten ma "taki wspaniały ogromny karabin plazmowy" i soczyście przeklina. Kto wie, może ta ostatnia cecha byłaby wręcz doskonałym argumentem na omijanie takiej książki. Z kolei nastolatki zdecydowanie wolą poznawać życie młodych i pięknych niż steranych życiem alkoholików. O człowieku po przejściach poczyta chętniej ktoś dojrzały. 

Zauważyłeś coś ciekawego? Określając tak zwany "target", czyli odbiorcę swojej książki, definiujesz bohatera. Ale dzieje  się coś jeszcze. Czasem to pomysł na książkę jest pierwszy, a w takim pomyśle może zaistnieć zapotrzebowanie na bardzo konkretne postacie. Jeśli poświęcisz chwilę na rozważanie, o kim na pewno musisz napisać, być może łatwiej Ci będzie określić fabułę, scenerię, a nawet styl narracji, jakie powinny towarzyszyć tej osobie. Ponieważ bohater wskaże Ci, jaki Czytelnik chciałby się z nim zaznajomić - a znając potencjalnego Czytelnika, możesz się już zwracać właśnie do niego. 

Oczywiście nie jest to żelazna reguła. Jeśli masz już wprawę w pisaniu i spore wyczucie, nie wahaj się postąpić wbrew temu, co stwierdziłam powyżej. Możesz osiągnąć naprawdę ciekawy efekt. Jednak zawsze musisz uważać, by mieć pełną kontrolę w takiej sytuacji. Inaczej może się okazać, że postać zbyt wydumana dla potencjalnego Czytelnika i omijana szerokim łukiem w tłumie bohaterów różnych książek.

Na zakończenie

Stephen King twierdzi, że pisze dla swojej żony. Określa ją mianem czytelnika idealnego i zawsze się zastanawia, co ona powie, gdy przeczyta konkretną scenę. Czy się uśmiechnie, czy skrzywi. Czy Ty masz swojego idealnego Czytelnika?

Przy tworzeniu bohaterów z pewnością Czytelnik idealny się przyda. Choćby był tylko Twoim wyobrażeniem. Zadaj sobie pytanie: czy on/ona polubiłby tę postać? Czy chciałby zaznajomić się z nią bliżej? 

Jeśli nie masz i nie chcesz mieć Czytelnika idealnego - pytaj o swoje odczucia. Czy na pewno ten detektyw wzbudziłby moją sympatię? Czy potrafiłbym mu zaufać? Czy ta kobieta byłaby dla mnie interesująca? Czy sposób jej myślenia o świecie nie drażniłby mnie na każdym kroku? A jeśli tak, to dlaczego skazuję na jej towarzystwo ulubionego bohatera? Czy ten zły charakter potrafiłby wzbudzić we mnie niepokój? Czy nie jest absurdalny w tym, co głosi?

Pamiętaj, że czasem grupa doskonale wykreowanych postaci może uratować przeciętny pomysł na powieść. Z kolei nudni i denerwujący bohaterowie obrzydzą nawet najciekawszą fabułę. A może sam znasz takie przykłady?